29 Haziran Cumartesi sabahından herkese merhaba.

Bugün bültende Türkiye’nin gri listeden çıkması, kozlarını canlı yayında paylaşan Trump ile Biden arasındaki başkanlık münazarası, Seine Nehri’nin olimpik atletlerin yüzmesi için güvenli olup olmadığı tartışmaları ve Fuji Dağı manzarasını kapattığı için yıkılacak apartman yer alıyor.

Suha Çalkıvik, “Acemi yazarların metne depderin manalar katmak için bol keseden savurduğu üç noktayı” yazması için Rober Koptaş’ın yaptığı çağrıyı yanıtsız bırakmadı. Üç noktanın kullanımıyla ilgili bilmeniz gereken her şey bugün Türkçe kanalında.

Cumhuriyetin Aydınlanma Öncüleri yazı dizisinde ise kızı Hülya Öz’den İTÜ’nün efsanevi makine mühendisliği hocalarından İsmail Hakkı Öz’ün Bozkır’dan Dresden’e uzanan hikayesini dinliyoruz.

HAFTAYI GERİ SAR

10 maddede bu hafta

1. Gri liste: Mali Eylem Görev Gücü (FATF) 28 Haziran 2024 itibarıyla Türkiye’nin gri listeden çıkarıldığını duyurdu. Dünya ekonomilerinin mali suçlarla mücadeleye uyumunu tespit eden FATF, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede geride kaldığı için Türkiye’yi 2021 yılında gri listeye almıştı.
2. Asgari zammı: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Temmuz’da asgari ücrete ara zam yapılmayacağını, emeklilere de enflasyon farkı haricinde bir refah payı verilmeyeceğini açıkladı. Asgari ücret, Nisan ayında açlık sınırının altında kalmıştı.
3. Kripto yasası: Kripto varlıklara ilişkin düzenlemeleri içeren kanun teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Kripto paraların satışı, ihracı ve dağıtımı konusunda SPK’ya yetki veren yasa, kripto hizmet sağlayıcılarına da Türkiye’de faaliyete başlayabilmeleri için SPK’dan lisans alma zorunluluğu getiriyor.
4. Kışlada TikTok yasağı: Askerlik alanına ilişkin yeni torba yasayla ordu mensuplarının sosyal medyada paylaşım yapması yasaklandı. Irak’ın kuzeyindeki üs bölgelerine yönelik saldırılardan önce bazı askerlerin TikTok kullanıldığı tespit edilmişti.
5. NATO: Hollanda Başbakanı Mark Rutte, görevi Jens Stoltenberg’den devralarak NATO’nun yeni genel sekreteri oldu.
6. Başkanlık seçimleri: ABD’de Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinde yarışacak Başkan Joe Biden ile eski Başkan Donald Trump, 90 dakikalık seçim düellosu ile canlı yayında karşı karşıya geldi. Münazara sonrası yapılan analizler, Biden’ın Demokratlar’ın umduğundan daha kötü bir performans gösterdiği yönündeydi.
   • Editörün önerisi | Trump ve Biden karşı karşıya: İlk başkanlık münazarasında neler tartışıldı?
7. İsrail: Lübnan’ın güney sınırında Hizbullah ile İsrail arasında gerilim tırmanmaya devam etti. İsrail Savunma Bakanı Gallant, “Lübnan’ı Taş Devri’ne gönderebiliriz” dedi. İsrail, Hadasa kasabasını hava saldırısı ve topçu ateşiyle vururken, Hizbullah ise işgal altındaki Şebaa Çiftlikleri’nde askerî bir mevziyi hedef aldığını duyurdu.
8. Rusya’da terör: Rusya’ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti’nde silahlı kişiler bir sinagog, iki kilise ve bir polis kontrol noktasını hedef aldı. Saldırılarda 6 polis memuru öldürüldü, 12 polis yaralandı. Devlet medyası, saldırılarda bir Rus Ortodoks papazın da yaşamını yitirdiğini ve 5 saldırganın öldürüldüğünü bildirdi.
9. Assange davası: WikiLeaks kurucusu Julian Assange, ABD yetkilileriyle vardığı anlaşma sonucu, hakkındaki bir suçlamayı kabul ederek Birleşik Krallık’ta tutulduğu cezaevinden tahliye edilerek Avustralya’ya geri döndü.
10. Getir: En büyük yatırımcısı olan Abu Dabi devlet yatırım fonu Mubadala’nın 250 milyon dolar sermaye enjeksiyonu yaptığı Getir’in ikiye bölünerek Türkiye’deki market ve yemek teslimatı operasyonlarını Mubadala’nın devralacağı, şirketin kurucusu Nazım Salur’un ise BiTaksi ve Getir Drive gibi diğer faaliyetleri yürüteceği bildirildi.

TÜRKÇE

‘Üç noktayla biten bir cümleyim artık…’

Noktalama işaretlerinin kullanımı, iktidar ilişkileriyle tam anlamıyla örtüşür. Eril dilin tahakkümcü, buyurgan tavrının bir yansıması olan “dediğim dedik” nokta işaretine karşı bir direniştir üç nokta. Tabii gerektiğinde ve dozunda kullanıldığında…

Yazı: Suha Çalkıvik

İnternette bir haber sitesinde spor üzerine yazan bir köşe yazarı var. Yazarın 17 cümleden oluşan son yazısında, cümlelerden 6 tanesi üç nokta işaretiyle bitirilmiş. Üç noktanın bu kadar sık kullanılmış olması karşısında insan düşünmeden edemiyor: Yazar ya her şeyi okurun hayal dünyasına bırakmak istiyor ya da üç nokta işaretinin işlevlerini bilmiyor.

Şurası kesin ki gazetecilik mesleğinden verdiğimiz bu üzücü örnek, bir istisna, tekil bir örnek değil. Tam tersi, bu sohbetimize konu olan üç nokta, gerekli gereksiz, yerli yersiz kullanılması ile dikkat çeken bir noktalama işareti.

Noktalı virgül işaretiyle ilgili yazım Aposto’da yayımlandığında yazar dostumuz Rober Koptaş, sosyal medya hesabından yaptığı yorumda, “Suha Hoca belki acemi yazarların metne depderin manalar katmak için bol keseden savurduğu üç noktaları da yazar” diyerek bu yazıyı yazmamda bana esin kaynağı oldu.

• Hüseyin Karabuğa, Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yazılı Anlatım Çalışmalarında Noktalama İşaretlerini ve Yazım Kurallarını Kullanabilme Düzeyleri başlıklı Yüksek Lisans tezinde önemli bir gözlemde bulunuyor ve üç nokta kullanımında yapılan yanlışlar arasında, anlamca tamamlanmış, sonuna nokta konulması gereken cümlelerde öğrencilerin “anlamı derinleştireceğini” düşünerek cümlelerin sonunda üç nokta kullandıklarını belirtiyor.

Bu saptama, Rober Koptaş’ın, “acemi yazarların metne derin anlamlar katmak için bol keseden üç nokta koydukları” savını doğruluyor.

• Yine aynı tezde Türkçe Öğretmeni adaylarının tamamlanmamış cümlelerin sonunda üç nokta yerine nokta işaretine başvurdukları ve gereksiz yerlerde üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullandıkları dile getirilmiş. Türkçe öğretmenliği öğrencileri arasında, metinlerinde üç noktaya yer verenlerin yaklaşık %48’i üç noktayı zayıf düzeyde, %30’u orta düzeyde ve yaklaşık %22’si iyi düzeyde kullanabiliyor. Üç noktayı kurallarına uygun biçimde, doğru yerlerde kullananların oranının yaklaşık %22 olması bu noktalama işaretinin öğretiminde ciddi sorunların yaşandığını gösteriyor. DEVAM 

ARKEOLOJİ & MİMARİ

•   Paris’in simgelerinden Centre Pompidou, restorasyon çalışmaları sebebiyle 2025 yazından 2030’a kadar beş sene boyunca kapalı kalacak. Güvenlik, sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik sorunları sebebiyle planlanan yenileme projesini, Moreau Kusunoki Architectes ve Frida Escobedo Studio üstlenecek.

•   Özbekistan’ın başkenti Taşkent’in genişletilmesi için yapılan planlamalar hükümetten onay aldı. Yeni Taşkent İmar Planı, mevcut Taşkent şehrinin doğusundaki alana 25 bin hektarlık bir genişlemeyi öngörürken, proje ile önümüzdeki yıllarda yaklaşık 2,5 milyon insanın barındırılması hedefleniyor.

• Bilgi notu: Projenin başdanışmanlık görevini ise Hakan Ağca tarafından kurulan Cross Works üstlenecek.

•   ABD’nin Washington DC kentinde yaşayan Anna Lee Dozier adlı bir vatandaş, Meksika’daki Ulusal Antropoloji Müzesi’ni ziyareti sırasında bir ikinci el dükkanından 4 dolara satın aldığı vazonun aslında Mayalara ait ve en az 1.200 yaşında bir arkeolojik eser olduğunu öğrendi.

• Eserin akıbeti: Dozier’nin yetkililerle iletişime geçmesi sonrasında eser Meksika’ya iade edilmek üzere ABD Meksika Büyükelçiliği’ne ulaştırıldı.

•   Amerikan Mimarlar Enstitüsü’nün zamana karşı direnen ve mimari tasarımıyla öne çıkan binalara verdiği Yirmi Beş Yıl Ödülü’nün bu seneki sahibi, Rafael Viñoly’nin tasarladığı Tokyo Uluslararası Forumu oldu.

•   San Francisco merkezli tasarım teknolojisi girişimi Treasury Spatial Data, Zaha Hadid ve Ricardo Bofill gibi ünlü mimarların ortaklığıyla Treasury dijital mekansal varlık platformunu piyasaya sürdü.

• Bilgi notu: Platform, kullanıcılara lisanslama, paylaşma ve üretken yapay zekaya karşı korunma gibi özellikleriyle cazip bir mekansal varlık keşfi sunmayı amaçlıyor.

ROTALAR

•   Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, EUROCONTROL’ün Avrupa Havacılık Genel Bakış Raporu’na göre geçen hafta İstanbul Havalimanı’nın günlük ortalama 1.520 uçuş ile Avrupa’nın en yoğun havalimanı olduğunu belirtti.

Fuji, Japonya

•   Büyük bir Japon inşaat şirketi olan Sekisui House, yerel halkın inşa edilen binanın Fuji Dağı manzarasını engelleyeceğine dair şikayetleri üzerine neredeyse tamamlanmış olan bir apartmanın yıkılmasına karar verdi.

•   Dünyanın en kapsamlı havayolu müşteri memnuniyeti araştırması olarak görülen Dünya Havayolu Ödülleri’nin 2024 listesi yayımlandı. Listede ilk sırayı Qatar Airways alırken, Türk Hava Yolları (THY) 7. sırada bulunuyor.

•   Lufthansa Grubu, 1 Ocak 2025’ten itibaren çevresel sürdürülebilirlik için bilet başına 1-72 avro arasında değişen bir yeşil vergi alınacağını duyurdu.

• Dahası: Lufthansa, alınacak vergiyle AB Emisyon Ticaret Sistemi (EU-ETS) gibi iklim odaklı programlar kapsamında oluşan ek maliyetleri telafi etmeyi amaçlıyor.

GASTRONOMİ

•   Mikla’nın şarap menüsü, Wine Spectator tarafından Best of Award of Excellence ödülüne layık görüldü.

• Ayrıntılar: Mikla, 2010 yılından bu yana aldığı Wine Spectator Restaurant Awards ödülü ve 2015’ten itibaren kazandığı iki kadeh amblemli Best of Award of Excellence ödülünü 2024’te tazeledi. Mikla’nın şarap menüsünde yer alan 440 etiketin 250’si yerli üreticilerin şaraplarından.

•   Delicatessen Istanbul, 15 yıllık Nişantaşı şubesini kapattı. Haber, sosyal medyada duygusal notlarla paylaşıldı.

• Ne dediler? Levon Bağış “Nişantaşı’nın işini iyi yapmak konusunda direnen sayılı mekanlarındandı. Semte değer katıyordu. Bir şehir bu kadar hızlı değişmemeli” vurgusunda bulunurken şef Aras Çetin, İstanbul’a ilk geldiğinde konsepti ve ambiyansına hayran olduğu bu mekanın yeme-içme sektörüne girmek konusunda kendisine ilham verdiğine değindi.

•   Bu yıl Izakaya pop-up’larıyla öne çıkan Berfin Erdoğan ve Sungur Altınöz, 7 Temmuz’da Londralı Türk restoranı Mangal II’nin mutfağında ağırlanıyor.

• Menüde ne var? Ayran aşı, tavuk yakitori, bamya ve mısır tempura, ördek konfili içli köfte, mochi sütlaç gibi lezzetler.

•   Neolokal’in şefi Maksut Aşkar ve Pharaoh Atina’nın şefi Manolis Papoutsakis tekrar biraraya geliyor. İkili, 30 Haziran-18 Ağustos tarihleri arasında Leros Adası’nda görülebilecek All Things Become Islands Before My Senses sergisinin açılış yemeği için ortak bir menü hazırlıyor.

• Nedir? Organizasyonunu Perasma Istanbul’un üstlendiği All Things Become Islands Before My Senses, Leros Adası’ndaki tarihî mekanlarla diyalog içinde mekana özgü enstalasyonlardan oluşan bir sergi.

•   Heineken, HeinCare adını verdiği bira sigortasını tanıttı. Futbol maçı gibi kargaşa anlarında biraları dökülen taraflar, katılımcı barlarda dökülen biralarının yerine yenilerini talep edebilecekler.

• Arka plan: Birleşik Krallık’ta her yıl büyük spor etkinlikleri sırasında yaklaşık 5,5 milyon litre biranın döküldüğü tahmin ediliyor.

•   ABD Ulusal Kahve Birliği’ne göre günlük kahve tüketimi 2004’ten bu yana neredeyse %40 artışla son 20 yılın en yüksek seviyesinde. Bu artışın temel nedeni olarak 25 yaş ve üzeri tüketiciler gösteriliyor.

• Dahası: Alışveriş ve yemek trendlerini takip eden Placer.ai’nin raporuna göre, ABD’deki kahve zincirlerinde bir yükseliş yaşanıyor. Ülkedeki üç büyük kahve zincirine yapılan ziyaretlerin 2024’ün ilk beş ayında %5,1 arttığı kaydedildi.

SAĞLIK

•   Britanya’da epilepsi hastası bir çocuğun kafatasına nöbetleri kontrol altına almak için yeni bir cihaz yerleştirildi. 13 yaşındaki Oran Knowlson, dünyada bu yöntemin denendiği ilk hasta oldu.

• Ayrıntılar: Beyne elektrik sinyalleri gönderen cihazın Knowlson’ın gündüz nöbetlerini %80 oranında azalttığı, gece nöbetlerini ise çok daha kısa ve çok daha az şiddetli hâle getirdiği bildirildi.

•   Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ), yetişkinlere dair fiziksel aktivite araştırmasının sonuçlarına göre, dünya üzerindeki yetişkinlerin %31’i yeterince hareket etmiyor. DSÖ Sağlık Teşvik Direktörü Rüdiger Krech, “Fiziksel hareketsizlik küresel sağlık için sessiz bir tehlike” açıklamasında bulundu.

• Ayrıntılar: Yetişkinlerde yetersiz fiziksel aktivite oranı, Pasifik bölgesinde %48, Güney Asya’da %45 iken Batılı ülkelerde %28. Araştırmaya göre kadınlar, erkeklere göre daha hareketsiz. Kadınların %34’ü, erkeklerin ise %29’u yeterince hareket etmiyor.

•   Finlandiya Sağlık ve Refah Enstitüsü (THL), gelecek haftadan itibaren kümes hayvanları ile temas hâlinde bulunması gereken 18 yaş ve üzerindeki kişilere önleyici kuş gribi aşısı yapılacağını duyurdu. Finlandiya, insanları kuş gribine karşı aşılayan ilk ülke olacak. 

•   Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Madde Bağımlılığı Büro Koordinatörü Dr. Vladimir Poznyak, DSÖ’nün yayımladığı yeni bir araştırmadaki bulgulara göre 2019 yılında küresel olarak 2,6 milyon alkole bağlı ölüm görüldüğünü ve bu rakamın “kabul edilemeyecek kadar yüksek” olduğunu belirtti.

•   TikTok’u satın almak için teklif veren ABD’li iş insanı Frank McCourt, sosyal medyayı ergenlik dönemindeki gençler için ruh sağlığına zararlı bir salgın olarak nitelendirirken, sosyal medya platformlarına sigara paketlerindekine benzer uyarılar konulmasını desteklediğini belirtti.

• Bir adım geriden: ABD Sağlık Dairesi Başkanı Vivek Murphy, ABD Sağlık Dairesi Başkanı Vivek Murthy, New York Times’taki yazısında sosyal medya uyarıları hakkında çağrıda bulunmuştu.

•   Avusturya’da Innsbruck Tıp Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, baypas ameliyatından sonra “uzay fönü” olarak anılan bir cihazla uygulanan hafif şok dalgalarının, hastaların kalp dokusunu yenileyebileceğini ortaya çıkardı.

• Dahası: Araştırmanın yazarlarından Johannes Holfeld, “Klinik ortamda ilk kez kalp kasının yenilendiğini görüyoruz” dedi.

AYRILMADAN ÖNCE

 Haftanın tartışması: Olimpiyat’a ev sahipliği yapacak Fransa’nın başkenti Paris’te triatlon ve maraton yüzme yarışlarının düzenleneceği açıklanan Seine Nehri’nin sporcular için güvenli olup olmadığı tartışılıyor.

• Lağım ve endüstriyel atıklar karıştığı için yaklaşık bir asırdır girilmesi yasak olan nehri temizlemek için 1,5 milyar avro harcanmış; Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Paris Belediye Başkanı Hidalgo, güvenli olduğunu ispatlamak için nehirde yüzeceklerini açıklamıştı.
• Hükümeti protesto eden grupların sosyal medyadan çağrı yaparak halkı nehre tuvaletlerini yapmaya davet etmesi üzerine Macron ve Hidalgo planlarını ertelemek zorunda kaldı.

 Haftanın videosu: Trump’ın Biden ile münazarasında “Cümlesinin sonunda ne dediğini anlamadım ama kendisinin de anladığını sanmıyorum” dediği anlar sosyal medyada gündem oldu.

 Haftanın okuması: Türkiye’nin EURO 2024’te rakibi Avusturya oldu. Takımın teknik direktörü Ralf Rangnick, Manchester United ile hasar gören itibarını millî takımdaki performansıyla düzeltebilecek mi? Mithat Fabian Sözmen, Punto için yazdı.

GÜNÜN ÖNERİLERİ

 _ÖNERİYORUZ 

 Kültürüne Güvenen Gelsin podcast serisi: Yeni Nesil Kafası‘ndan Batuhan Şahin’in moderatörlüğünde girişimciliğin ilk gününden başlayarak son gününe kadar yaşadığı kültürel değişimi ve kültür ögelerini konuşan Kültürüne Güvenen Gelsin podcast serisi devam ediyor. Serinin ikinci bölüm konuğu Co-one ve kovan.app Kurucu Ortağı Mert Menekşe oldu. Yapay zekâ şirketinde topluluk gücünün nasıl çalışma eforuna çevrildiği ve karşılıklı öğrenme kültürü üzerine sohbet edilen bölüme Spotify veya YouTube’dan ulaşabilir, Aposto’nun medya sponsorluğunu üstlendiği podcast serisinin her hafta yayınlanacak yeni bölümlerini buradan takip edebilirsiniz.

Kaynak: Aposto Gündem 

EKOVİZYON DERGİ – ekovizyon.com.tr