Dünyada birçok ülke, gün ışığından daha fazla faydalanabilmek için 26 Ekim Cumartesi’yi 27 Ekim Pazar gününe bağlayan gece, yaz saatinden kış saatine geçti. 27 Mart’ta ise saatler yeniden bir saat ileri alınarak yaz saati uygulamasına geçilecek.
Nedir? Türkçeye “yaz saati uygulaması (YSU)” olarak çevrilen “daylight saving time (DST)”, bir ülkede saatlerin ilkbahar başlangıcında bir saat ileri, sonbaharda ise bir saat geri alınmasını kapsıyor. Gün ışığından sabahları daha az, öğleden sonraları daha fazla yararlanmayı amaçlayan uygulama kısaca, bahar aylarında günü 23 saat, sonbaharda ise 25 saat gibi deneyimlemeye neden oluyor.
Ancak ne yaz saati uygulamasının kaldırıldığı Türkiye’de ne de devam ettiği Avrupa’da konuyla ilgili tartışmalar dinecek gibi görünüyor. Avrupa’da farklı partilerden 66 Avrupa Parlamentosu milletvekili harekete geçerek, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’den saat değişimi uygulamasının kaldırılmasını istedi.
- Von der Leyen’e bir mektup gönderen milletvekilleri, saat değişimi uygulamasının insanların uyku ritmini bozduğunu, kalp krizi ve felç riskini artırdığını, ayrıca trafik kazalarında da artışa sebep olduğunu ifade etti. Milletvekilleri, uygulamanın enerji tasarrufunda da bir etkisinin olmadığı ifade etti.
Yeşiller Partisi’nden AB Tüketicileri Koruma Komisyonu Başkanı Anna Cavazzini, “Saat değişimi, insan vücudu için gereksiz bir yük ve stres kaynağı. Komisyon, saat değişiminin kaldırılmasını engelliyor” dedi.
Christopher M. Barnes and David T. Wagner tarafından yürütülen bir araştırma, 1 saatlik uyku kaybıyla işe gidilen ilk pazartesi gününde daha fazla ve daha ciddi boyutta iş kazası bildirildiğini göstererek YSU ile yaralanmalar arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştu. Aynı pazartesi günü, çalışanların işle ilgili olmayan faaliyetler için internette gezinmesi anlamına gelen “siber aylaklık” oranında da keskin bir artış olduğu belirtiliyor.
- Saat değişikliğinin kalp krizi, felç riski ve depresyonda, dolayısıyla sağlık masraflarında artışa neden olduğuna dair kanıtlar da bulunmakta.
Azalan aydınlatma maliyetlerinin faydaları, gün içinde artan klima maliyetleri ve YSU döneminin karanlık sabahlarında daha yüksek enerji talepleri ile büyük ölçüde dengeleniyor. Bununla birlikte, Avrupa’daki saat değişiklikleriyle senkronize olmamanın havayolu endüstrisine yılda 147 milyon dolarlık seyahat aksamasına mâl olduğu tahmin ediliyor.
Bir adım geriden: Avrupa Parlamentosu, 2018’de saat değişimi uygulamasını kaldırılma kararı almıştı. Ancak üye ülkeler, konuyla ilgili uzlaşamamıştı. O zaman yapılan bir ankette, AB vatandaşlarının %84’ü saat değişimi uygulamasının kaldırılmasından yana görüş bildirmişti.
Uygulamayı savunanlar ne diyor?
Türkiye, 7 Eylül 2016 tarihli Bakanlar Kurulu kararnamesiyle yaz saatini kalıcı hâle getirdi. Yaz saatinin kaldırılması, özellikle kışın karanlıkta okula giden çocuklar, aileleri ve çalışanlar tarafından eleştiriliyor. Avrupa’da saatlerin bir saat geri alınmasıyla Türkiye ile Avrupa arasındaki saat farkının ikiye yükselmesi de tartışılan konular arasında.
- Yakın zamanda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’a kış saatine dönüş konusu sorulduğunda Bakan, bu konuda bir değişikliğin gündemde olmadığını ancak okulların derse, şirketlerin de işe başlama saatlerinde değişiklik yapabileceklerini söylemişti.
Uygulamayı savunanlar, çalışan motivasyonunu artırması nedeniyle yaz saatinin avantajlı olduğunu ifade ediyor. Daha uzun günler, çalışanların işyerinde daha fazla doğal ışığa maruz kalmasını sağlıyor. Araştırmalar, doğal ışığın insanların enerji seviyelerini artırdığını ve genel motivasyonlarını yükselttiğini gösteriyor.
- Yaz saati uygulamasının işçilerin çalışma koşullarına etkilerini değerlendiren İş Güvenliği Uzmanı (İGU) Deniz İpek, “İşçiler özellikle ülkenin batısında, nüfusun yoğun olduğu bölgede gün ağarmadan işe gitmek için karanlıkta güne başlamış oluyorlar. Özellikle öğrencilerin de güne güneş doğmadan başlamaları tartışılıyor. Biyolojik saatin bozulması durumunun çeşitli sağlık sorunlarına yol açabildiği kabul ediliyor” ifadelerini kullanıyor.
Bir başka avantaj, tüketim alışkanlıklarını olumlu yönde etkilemesi. Günlerin uzaması, tüketicilerin akşam saatlerinde kendilerine daha fazla zaman ayırmasına olanak tanıyor. Bu durum, perakende sektörü için özellikle önemli. Mağazalar ve restoranlar, yaz saati uygulaması sayesinde akşam saatlerinde daha fazla müşteri çekebiliyor ve gelirlerini artırabiliyor.
- JP Morgan Chase Enstitüsü’nün 2016 yılında yaptığı bir araştırma, gün ışığından yararlanma saatinin sona erdiği Kasım ayının ardından tüketici harcamalarının %3,5 düştüğünü ortaya koyuyor.
Nasıl başladı?
Saat değişimi uygulaması, 1973’te dünyayı etkileyen petrol krizine bir çözüm olarak düşünülmüştü. AB’de 1980’de başlatılan bu uygulamayla enerji tasarrufu sağlanacağı umuluyordu. Ancak bazı uzmanların uygulamanın enerji tasarrufu sağlayacağı fikrinden vazgeçmesiyle bazı ülkeler saat değişimi uygulamasını kaldırdı.
- Türkiye, Rusya ve Belarus’un ardından Ukrayna da yakın zamanda saatlerini sabit tutan ülkeler arasına katıldı. İzlanda’da ise 1967’den bu yana saatler değiştirilmiyor.
Kaynak: Aposto
POST A COMMENT.