Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi.
Belgelerde Garipoğlu şirketlerinden Wamac ve Newcastle’dan Voronezhskie Drojji’ye yapılan milyonlarca dolarlık para transferi de gözler önüne seriliyor.
Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı.
Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı.
Olsten, Mossfon müşterisi
Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre ise Olsten Marketing avukatlık şirketi Mossack Fonseca’nın (MossFon) müşterisi çıktı.
Hayyam Garipoğlu, Ekim 1995’te 103.4 milyon dolara satın aldığı Sümerbank’ı, 22 Aralık 1999’da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) kararıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devrederek kaybetmişti. Bankanın devri sırasında TMSF’nin açıkladığı raporlarda bankanın 248 trilyon liralık boşaltma operasyonuna uğradığı yer aldı. Sümerbank davası ilerledikçe Garipoğlu’nun, bankasını 36 aile şirketi aracılığıyla boşalttığı ortaya çıktı. Garipoğlu Şirketler Grubu’ndaki bu 36 şirketin, Sümerbank’tan tam 8.5 trilyon liralık kredi kullandığı ve bunları ödememek için hileli işlem gerçekleştirdiği belirlendi. Sümerbank ile ilgili bu iddialar, İstanbul 1’inci Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılan ‘2000/417 Esas No’lu dava dosyalarında yer aldı.
Erbek yine devrede
Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulduğu dönemde kendisinin olduğu ortaya çıkan Britanya Virjin Adaları merkezli ve 50 bin dolar sermayeli Olsten Marketing şirketini 22 Temmuz 1996’da Horizon Investments aracılığıyla kurmuş.
Olsten Marketing kapatıldıktan sonra açılan yeni off-shore şirketlerinde ise imza yetkisi ABD’de dolandırıcılık suçlamasıyla 70 yıl hapsi istenen Şeref Doğan Erbek’e ait. İşadamı Mehmet Cengiz’in şirketlerinin de yetkilisi olan Erbek, ABD’de yakalanan İran asıllı işadamı Rıza Sarraf’ı tutuklatan Savcı Preet Bharara’nın başlattığı soruşturmaya göre ABD’ye giriş yapar yapmaz tutuklanacak.
Aidat ödemeyince kapatılmış
Sümerbank’ın TMSF’ye devredildikten sonra, Garipoğlu’nun aile şirketlerine kullandırılan ve geri ödenmeyen kredi alacakları tutarının 134.5 trilyon lira olduğu ortaya çıkmıştı. Garipoğlu’nun off-shore şirketi Olsten Marketing’in borcu da eski parayla 2 trilyon 300 milyar lira olarak hesaplanmıştı.
Panama belgelerine göre TMSF, Olsten Marketing şirketi kapatıldıktan sonra da Sümerbank ve Egebank üzerinden, kefil olan Trakya Sanayi AŞ adına şirkete borcunu ödemesi için defalarca ihtarname yollanmış. Belgelerde ayrıca şirketin 1998’e ait yıllık danışmanlık ücretini Mossack Fonseca’ya ödemediği için Nisan 1999’da kapatıldığı belirtiliyor. Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu’nun Mossack Fonseca danışmanlığında kurduğu diğer şirketler Unitrade International Ltd, Newcastle Holdings Limited ve Wamac Trading Corporation.
Birini kapattı, diğerini açtı
Garipoğlu’nun Olsten Marketing şirketini kapattığı 30 Nisan 1999 tarihinden hemen sonra, 2 Haziran 1999’da Unitrade International adlı bir şirket daha açması dikkat çekiyor. Unitrade International şirketi Niue merkezli. 2 Haziran 1999’da kurulan şirket 2 Şubat 2001’de kapatılmış.
Şirketin imza yetkilileri ise 15 Haziran 1999 tarihinde Şeref Doğan Erbek, Hayyam Garipoğlu ve Ahmet Çalışkan olarak belirleniyor. Çalışkan ve Garipoğlu, 50 bin dolar sermayeli şirketin yüzde 50-50 ortağı konumunda. 26 Temmuz 1999’da imza yetkilisi EST SA çalışanı Stefano Scarpetta olarak değiştiriliyor.
16 Ağustos 1999’da şirket belgelerinde imza yetkilisi olarak görünen isimlerin yine değiştirilmesi isteniyor. Scarpetta yerine Erhan Cevani, Serdar Altunbay ve Ahmet Oğuz Tütüncü atanıyor. Ekim 1999’da şirket sertifikasında imzaları olan direktörler de değiştiriliyor. Şirket hakkında 4 Nisan 2000’de ise kapatma kararı alınıyor.
Globus’tan ortağı
Ahmet Çalışkan, Garipoğlu şirketlerinden Globus İç ve Dış Ticaret şirketinin ortağıydı. Serdar Altunbay ise aynı şirketin muhasebe müdürü olarak görev yapıyordu. Çalışkan, Sümerbank davasının sanıklarından biri olmuştu. Muhasebe Müdürü Altunbay’ın adı ise TMSF’nin 18 Temmuz 2009’da el koyduğu 70 şirket arasında, Garipoğlu’nun şoförünün adıyla aldığı şirketlerin ortaya çıkmasıyla duyulmuştu.
TMSF’nin el koyduğu şirketler arasında kendi adına kurulan “Sümer Uluslararası Elektronik İletişim Hizmetleri” ve “FDC Elektronik Yazılım Ticaret”i de gören Oktay Erdoğan, “Ben yıllarca bu iki şirketin benim olmadığını anlatmaya çalıştım. Mahkemeye başvurdum, ‘bu iki şirketin sahibi de Hayyam Garipoğlu’dur, ben sadece onun yanında, şoför olarak çalıştım’ dedim ama derdimi kimseye dinletemedim. ‘Bu şirketler senindir’ dediler” demişti.
Çalışanları üzerine şirket
Oktay Erdoğan, mahkemede, Eylül 1999’da kurulan iki şirketin aslında kendisinin olmadığını, Altunbay’ın yönlendirmesiyle işten atılmamak için şirketlerin yönetim kurulu başkanı olmayı kabul ettiğini söylemişti.
Sümerbank’la ilgili dava dosyasında da Garipoğlu’nun şirket çalışanlarını offshore şirketlerine ortak yaptığı ifadesi yer alıyordu. Panama belgeleri bunu teyit eder nitelikte. Şirket direktörleri ve imza yetkililerinin değiştirilmesi ise Garipoğlu’nun izini kaybettirmesini sağlıyor.
Üçüncü Garipoğlu şirketi Wamac Trading Corporation. 10 Ağustos 2001 tarihinde Britanya Virjin Adaları’nda kurulan şirketin ortakları arasında Hayyam Garipoğlu, eski eşi Emine Başer ve oğlu Fatih Garipoğlu yer alıyor. Bu şirket de 30 Nisan 2015’te kapatılmış görünüyor.
Garipoğlu’nun sahibi olduğu dördüncü şirket ise Newcastle Holdings Limited. 21 Ocak 2002’de kurulan Londra merkezli şirketin imza yetkilileri Wamac Trading’in de imza yetkilisi olan Kenan Özgür ve Garipoğlu’nun 2008 yılında Yayla Grubu’ndan satın alıp TMSF’ye bildirmediği için 2009’da el konulan Park Gıda ve Meşrubat şirketinin kâğıt üzerinde görünen sahibi Emre Göktekin.
‘İKİ ŞİRKETLE TİCARİ İLİŞKİLERİM OLDU’
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Hayyam Garipoğlu, Wamac Trading Corporation ve Newcastle Holdings Limited şirketleriyle geçmişte ticari ilişkilerinin olduğunu kabul ederken, Unitrade International Ltd şirketinin sahibi olduğunu reddetti. Garipoğlu, “Fatih Garipoğlu oğlumdur, Emine Başer ise 18 sene evvel ayrıldığım eşimdir. Wamac Trading ve Newcastle şirketleriyle geçmişte ticari ilişkilerim olmuştur. Ancak Unitrade International şirketiyle ilgili bahsettiğiniz Niue neresidir onu dahi bilmiyorum. Bilmediğim bir yerde de bir şirketimin ya da faaliyetimin olması mümkün değildir” dedi.
Newcastle şirketinin İngiliz kanunlarına göre Londra’da kurulduğunu söyleyen Garipoğlu, Newcastle ve Britanya Virjin Adaları merkezli Wamaca’ın bir fabrika kuruluşunda ticari işbirliği yaptığını, bunun kara para trafiği ile alakası olmadığını söyledi.
Garipoğlu’nun kendisine ait olduğu Wamac Trading Corporation şirketinin adını “Wamag” şeklinde yazması ise dikkat çekti.
Haksızca el koyma
Hayyam Garipoğlu, Sümerbank ile ilgili ise “Bankam batmadı, o dönemin siyasileri tarafından siyaseten haksızca el kondu. TBMM dahil her yerde bu hususta müracaatlarım var” dedi. Sümerbank nedeniyle 17 ay cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilen Garipoğlu’nun hapiste kalma süresi, batık banka patronları arasında Murat Demirel’den sonra en uzun ikinci süreydi.
Garipoğlu, Nesim Malki cinayeti ve Türk Ticaret Bankası skandalıyla da Türkiye’nin gündemine girmişti. Sümerbank’ın TMSF’ye devredilmesi sonrasında, bankanın bu iki olaya karışan Garipoğlu’nun elinden özellikle alındığı iddiaları da ortaya atılmıştı.
Off-shore üzerinden fabrika almış
Newcastle Holdings, belgelere göre Garipoğlu’nun Rusya’nın Varonej kentinde 2004 yılında satın aldığı Voronezhskie Drojji isimli maya fabrikasının sahibi görünüyor. Newcastle Holdings şirketi, fabrikayı Nisan 2011’de yılında Levures Lesaffre isimli Fransız şirketine satıyor. Fabrikanın bedeli 65 milyon Avro olarak belirleniyor. Satış işlemleri Şeref Doğan Erbek aracılığıyla yapılıyor. Satış için hazırlanan belgelerde fabrikanın yine TSMF’nin el koyduğu ve 9 Nisan 2010’da Hayyam Garipoğlu’na yeniden devredilen Pusula İthalat İhracat ve Pazarlama AŞ ile çalıştığı bilgisi yer alıyor.
Milyonlarca dolar transfer
Belgelerde Garipoğlu şirketlerinden Wamac ve Newcastle’dan Voronezhskie Drojji’ye yapılan milyonlarca dolarlık para transferi de gözler önüne seriliyor.
Buna göre Newcastle, Drojji’ye 24 bin 417 dolarlık faizsiz kredi verirken Wamac, 21 Temmuz 2005’te yaptığı anlaşmayla 499 bin 554 dolar, 1 Ağustos 2006’da yaptığı anlaşmayla 994 bin 795 dolar, 1 Eylül 2006’da yaptığı anlaşmayla 1 milyon 979 bin 501 dolar, 10 Ocak 2007 tarihli anlaşmayla 2 milyon 899 bin 461 dolar, 21 Ağustos 2007 tarihli anlaşmayla 1 milyon dolar, 16 Haziran 2008’de yaptığı anlaşmayla 2 milyon 309 bin 711 dolar, 21 Temmuz 2008’de yaptığı anlaşma ile de 149 bin 881 Avro’luk fon sağlamış. Söz konusu kredilerin verilme tarihi ise Mart 2011’e kadar ertelenmiş. Özetle Garip-oğlu’nun offshore şirketlerinden Voronezhskie Drojji isimli fabrikaya yaklaşık 9.8 milyon dolar akmış. Newcastle Holdings, 21 Eylül 2003’te kapatılmış görünürken, 16 Ağustos 2013’te inaktif hale geliyor.
PORTRE: Hayyam Garipoğlu
Garipoğlu Şirketler Topluluğu Yönetim Kurulu Başkanı Hayyam Garipoğlu, 1954 yılı Adana Ceyhan doğumlu. İş hayatı, Adana’nın Ceyhan ilçesinde, babaları Kasım Garipoğlu’nun, eski bir çırçır fabrikasını satın alması ile başlayan Garipoğlu, Türkiye’nin gündemine iki önemli dava ile gelmişti. Bunlardan biri Sümerbank, ikincisi ise Münevver Karabulut cinayeti.
Garipoğlu, 31 Mart 2011’de yüzde 35 peşin ödeme indirimi ile Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonu’na (TMSF) olan borçlarının tümünü kapattı. Sümerbank’tan dolayı TMSF’ye 355.5 milyon dolarlık ödeme yaptı.
Diğer yandan Garipoğlu, Münevver Karabulut cinayetinde yeğeni Cem Garipoğlu’nun yerini bildirmediği gerekçesiyle ‘suçluyu kayırmak’ suçundan 3 yıl hapis cezası alınca yurtdışına kaçmış, avukatlarının itirazı kabul edilince yaklaşık 2.5 yılın ardından Kasım 2014’te Türkiye’ye geri dönmüştü.
Garipoğlu’nun sanıkları arasında yer aldığı, İzmir’de 1996- 1998 yılları arasında “sahte fatura ve gümrük çıkış beyannameleri düzenlemek suretiyle teşekkül oluşturarak kaçakçılık yapmak” suçundan açılan dava ise 2013’te zamanaşımından dolayı düşürülmüştü.
Hayyam Garipoğlu, 1978 yılında kardeşi Nida ile birlikte Almanya’ya giderek burada babalarının kendilerine gönderdiği tekstil ürünlerini pazarladı. Daha sonra Liverpool pamuk borsasında bir süre iş yaptı. Ailenin bu yıllarda Amasya’da iplik ve dokuma fabrikası, Lüleburgaz’da tekstil ve hidrojen peroksit fabrikası ile polivinil fabrikası olmak üzere 28 adet fabrikası vardı. TMSF 2009’da şirketlerine el koyduğunda grubun 70 şirketi bulunuyordu.
Ekim 1995’te satışa çıkarılan Sümerbank’ı 103.4 milyon dolara satın alan Garipoğlu, 29 Haziran 1998’de Petrol Ofisi AŞ’nin özelleştirmesi ihalesinde 1.6 milyar dolar vererek, ihaledeki en yüksek teklifi yaptı. Bu sırada, Nesim Malki cinayetinin işlenmesi nedeniyle üzerinde şüphe bulunduğundan dolayı gözaltına alındı.
Ocak 2003’te Smart Holiday TV isimli tatil paketi pazarlayan televizyon kanalını kurdu. Bu şirket de TMSF tarafından el konulan şirketler arasında yer aldı. Garipoğlu daha önce de Ahmet Özal ile Kanal 6 televizyonunu almış, daha sonra maddi konularda anlaşmazlığa düşerek bu projeden çekilmişti. Garipoğlu’nun şu anda sahip olduğu şirketler arasında Papilla, Trakya Endüstri, Berolina Plastik, Taurus PVC Pencere Sistemleri, Royce Drink Enerji içeceği, Drojji Maya, Hidrojen Peroksit AŞ yer alıyor.
Pelin Ünker/Cumhuriyet
Ekonomi Dergisi
POST A COMMENT.