ÇİFT HARCAMA (DOUBLE SPENDING) PROBLEMİ VE BU PROBLEME BİR ÇÖZÜM OLARAK BİTCOİN
Adnan Ateş, İstanbul
Dijital para mekanizmalarının işleyişi sırasında sıklıkla karşılaşılan ‘’çift harcama’’ paroblemi ‘’bitcoin’’ öncesi dijital para oluşturma girişimlerinin başarısız olmasının başlıca nedenlerinden birisidir. Bitcoinin yaratılması ve evrensel bir nitelik kazanmasından önceki zaman dilimi içerisinde ‘’evrensel bir dijital para birimi’’ oluşturmaya yönelik birçok girişim sözkonusu olsa da bu girişimler ‘’çift-harcama problemi ‘’ dolayısıyla başarısızlığa uğramış ve amacına ulaşamamıştır. Çift Harcama (Double Spending) problemini ortadan kaldırması sebebiyle ‘bitcoin’ kendinden önceki bu girişimlerin aksine başarılı olmuş ve evrensel bir dijital para olma fırsatını yakalamıştır.
Digital para mekanizmalarının işlerliğini sabote eden bir problem olarak:
Çift harcama (Double Spending)
Çift-Harcama Problemi adından da anlaşılacağı üzere ‘aynı dijital para biriminin’ bu dijital paranın kullanıcıları tarafından ‘’birden çok satın alımda’’ kullanılmasını ifade etmekte ve bu haliyle satıcılardan birinin dolandırılması ve ödeme alamaması anlamına gelmektedir. Sistem üzerindeki kötü niyetli kullanıcılar tarafından aynı para birden çok satın alımda kullanılarak satıcılardan birinin dolandırılmasına sebebiyet vermekte ve dijital para mekanizmasının güvenilirliğini azaltarak sistemin işlerliğini sabote etmektedir.
Çift harcama problemine bir çözüm olarak: Blockchain ve Bitcoin
Bitcoin de tıpkı kendinden önceki dijital paralar gibi kopyalanma ve yeniden aktarılma yani iki kere harcanma riskini teorik olarak taşımaktadır. Fakat bitcoin bu olasılığı teorik olarak taşısa da pratik bağlamda iki kere harcanma riskini neredeyse sıfıra indirmekte ve imkansız kılmaktadır. Bu haliyle bitcoin ‘’double spending’’ problemini çözüme kavuşturmakta ve kendinden önceki dijital paraların taşıdığı riskleri taşımamaktadır. Bitcoinin evrensel bir yaygınlık kazanmasının başlıca nedenlerinden birisi de onun ‘’double spending’’ problemini pratik olarak çözüme kavuşturmuş olmasıdır.
Bitcoinin double-spending problemini iki ana mekanizma aracılığıyla ortadan kaldırmaktadır. Bu iki ana mekanizmadan biri Bitcoinin dayandığı evrensel veri tabanı ‘’Blockchain’’ bir diğeri ise ‘’onaylama’’ mekanizmasıdır.
Double Spending problemini çözüme kavuşturan iki mekanizma
Yukarıda özetlendiği üzere bitcoin dayanmış olduğu evrensel veri tabanı blockchain ve içsel onaylama mekanizmaları aracılığıyla aynı para biriminin iki kere harcanması riskini pratik bağlamda sıfıra indirgemekte ve kendinden önceki dijital paraların aksine güvenilir bir para birimi olarak küresel bir saygınlığa erişmektedir.
Bitcoinin dayandığı blockhain veri tabanı 2009 yılından bu yana ; bu para birimi aracılığıyla gerçekleştirilen bütün işlemlerin ve harcamaların kronolojik ve detaylı kayıtlarını tutmaktadır. Bu evrensel veri tabanına her on saniyede yeni bir blok eklenmekte ve bitcoin üzerindeki bütün boğum noktaları bu evresel kayıtların bir kopyasını içermektedir.
Onaylama mekanizması
Onaylama mekanizması aynı paranın iki ayrı alıcıya gönderilmesini imkansız kılmaktadır. Bunu küçük bir örnek yardımıyla açıklayabiliriz. Aynı paranın satıcıları aldatmak üzere önce bir satıcıya hemen ardından da başka bir satıcıya gönderildiğini varsayalım. Her iki işlem de henüz onaylanmamış işlemler havuzuna dahil edilecek ve yalnızca ilk işlem bir sonraki blokta yer alan madenciler tarafından gerekli onayı alacaktır. İkinci işlem ise sonraki bloklarda yer alan madencilerden yeterli onayı alamayacak ve geçersiz sayılarak ‘network’ dışında kalacaktır.
Şimdi daha zorlayıcı bir örnekle bitcoinin ne denli güvenilir olduğunu bir kez daha izah edelim. Sistem üzerindeki art niyetli bir kullanıcının aynı parayı ardarda değil de aynı anda iki ayrı satıcıya gönderdiğini varsayalım. Bu durumda eş zamanlı bu iki işlem madenciler tarafından aynı anda görülecek ve maksimum onayı alan işlem blockchaine veri tabanına dâhil edilecek ve diğer işlem sistem dışına itilecektir.
Aynı paranın iki ayrı alıcıya eş zamanlı olarak gönderildiği bu örnekte alıcıların işlemin gerçekleştiğine kesin gözüyle bakabilmeleri için ‘’6 minimum onayı’’ görmeleri gereklidir. Böylece ‘’6 minimum onayı’’ gören alıcı aktarım işleminin gerçekleştiğine kesin gözüyle bakabilir. ‘’Altı onay ‘’ blockchain veri tabanına altı yeni bloğun eklendiğini ve bu işlemin sonraki altı blokta yer alan madenciler tarafından görülüp onaylandığını ifade etmektedir. Bu nedenle altı onayı gören alıcı bunun sahte bir işlem olmadığına kanaat getirebilir.
Bu durumda sahtecilik yapmak isteyen göndericinin geriye dönük olarak altı onayı değiştirmesi ve tersine döndürmesi gerekmektetir. Bu ise imkânsız bir durumdur.
Double Spending teorik bağlamda mümkün olsa da pratik olarak imkânsızdır
Hash gücünün %51 ini ele geçiren birisinin çift harcama sahteciliğini gerçekleştirmesi mümkündür. Hash gücü işlemleri ve blockları onaylayacak gücü ifade etmekte ve bu haliyle onu ele geçiren kişiye onaylama mekanizmasını kontrol etme olanağını sunmaktadır. Bu nedenle Hash Gücünü ele geçiren bir sahteci herhangi bir işlemi tersine döndürebilir ve sistem üzerindeki diğer bireyleri aldatabilir. Fakat böylesi bir teorik bağlamda mümkün olsa da Hash Gücünün %51 ini ele geçirmek yüksek miktarda madencilik-enerji ve donanım maliyetlerini gerektireceği için pratik bağlamda bu durum imkânsız kılınmaktadır.
Yukarıda özetlendiği üzere Bitcoin türü işlemlerin güvenilirliği bu iki mekanizma aracılığıyla test edilip sınanmakta ve kayıt altına alınmaktadır. Böylece Bitcoin kendisinden önceki dijital paraların aksine güvenilir olma ayrıcalığına erişerek evrensel bir yaygınlığa günbegün daha çok yaklaşmaktadır.
Ekovizyon Dergi/ekovizyon.com.tr
POST A COMMENT.