16 Temmuz Salı gününden herkese günaydın.
Meteoroloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Şen, önümüzdeki 4 gün boyunca sıcaklıkların 35-37 derece arasında olacağını hatırlatarak İstanbullulara şehir içinde dolaşmamaları uyarısında bulundu.
Bugün bültende Donald Trump’a başkanlığı sona erdikten sonra devlete ait gizli belgeleri sakladığı gerekçesiyle açılan davada yargıcın özel yetkili savcının hukuka aykırı atandığına hükmederek iddianameyi reddetmesi öne çıkıyor. Ayrıca Adana Demirspor’un Schengen vizesi çıkmaması nedeniyle İtalya kampını iptal etmesi de gündemde. Günün Hikayesi kanalındaysa tarihte suikasta uğrayan ABD başkanlarının öykülerini bulabilirsiniz.
PİYASALAR & EKONOMİ
• DİSK’e bağlı BİSAM’ın verilerine göre Haziran ayında açlık sınırı asgari ücreti aşarak 19 bin 44 liraya, yoksulluk sınırıysa 65 bin 874 liraya yükseldi. Tek başına yaşayan bir kişinin yoksulluk sınırı ise 30 bin 604 oldu.
• Türkiye, 2023 yılında ithalatın 361 milyar dolara gerilemesine rağmen dünya ortalamasının altında kalan düşüş oranı nedeniyle en fazla ithalat yapan ülkeler sıralamasında bir basamak yükselerek 18’inci oldu.
- Perspektif: Otomotiv ithalatında yaşanan %82 ve altın ithalatındaki %44’lük artışlar, değişiklikte etkili oldu. Dünyada ithalat %7,3 gerilerken bu oran Türkiye’de %0,55’te kaldı.
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği verilerine göre yılın ilk 5 ayında kurulan şirket sayısı yıllık bazda %17,7 azalarak 53 bin 383’e geriledi. Bununla birlikte, kapanan işletme sayısı %4,9 gerileyerek 17 bin 716 oldu.
• TMSF Başkanı Fatin Rüştü Karakaş, Ekonomim’den Vahap Munyar’a yaptığı açıklamada 15 Temmuz’un ardından kayyım atanan 1.371 şirketin 643’ünün eski sahiplerine iade edildiğini, TMSF’nin yönettiği şirketlerin aktif büyüklüklerinin 8 yılda %271 artışla 146,5 milyar liraya ulaştığını bildirdi.
• Bitcoin’in fiyatı, suikast girişiminin ardından Donald Trump’ın başkanlık yarışını kazanma ihtimalinin arttığına yönelik beklentilerle yükselirken 63 bin doların üzerini test etti.
- Geniş açı: Bitcoin dahil küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte %4,1 artışla 2 trilyon 300 milyar dolara yükseldi.
İŞ DÜNYASI & EKONOMİ
BYD Seal U DM-I
• Gazeteci Emre Özpeynirci, TBMM Başkanlığı’na sunulan teklifle Türkiye’ye 1 milyar dolar yatırım yapacağını açıklayan BYD’nin şarj edilebilir hibrit modeli Seal U DM-I için ÖTV’nin %80’den %30’a indirileceğini, diğer şarj edilebilir hibrit modellere benzer bir teşvikin sunulmayacağını iddia etti.
- Bununla birlikte: Özpeynirci, BYD’nin 2-3 yıl içinde 100 bin araç ithal edip satarsa, sağlanan avantaj sayesinde fabrika yatırım maliyetini çıkaracak duruma geleceğini savundu.
• Kasım 2023’te 420 km menzilli Neta U modeliyle Türkiye pazarına giren Çinli elektrikli araç üreticisi Hozon Neta, Türkiye’deki satış faaliyetlerini durdurdu.
- Arka plan: Gümrükte yaşadığı sıkıntılar nedeniyle yalnızca 53 araç satışı yapabilen şirket, Çin’den ithal edilecek araçlara yönelik düzenlemenin ardından Türkiye’den çekilme kararı aldı.
• ABD merkezli telekomünikasyon şirketi AT&T’nin çalınan kullanıcı verilerini silmesi için bir hacker‘a 370 bin dolar ödediği aktarıldı.
- Ayrıntılar: Bir aracı vasıtasıyla yapılan anlaşma sonucu 1 milyon dolar olan ücretin pazarlıkla aşağı çekildiği, verinin silindiğine dair video kanıt gönderen hacker‘a ödemenin Bitcoin ile yapıldığı bildirildi.
• Google’ın bugüne kadarki en büyük satın alımını yapmaya hazırlandığı bildirildi. The Wall Street Journal’ın haberine göre şirket, siber güvenlik sistemleri geliştiren Wiz’i satın almak için 23 milyar dolar ödeme yapacak.
- Önemli ayrıntı: Özellikle kurumsal müşterilere yönelik hizmetler geliştiren Wiz’in Microsoft, Amazon ve Oracle gibi dev şirketlerle ortaklıkları da bulunuyor.
• Apple, Retro PC oyun emülatörü UTM SE’nin App Store’da yayınlanmasına izin verdi. AB’deki kullanıcılar için AltStore PAL’da da indirmeye sunulacak emülatör ile klasik PC oyunlarını oynayabilmek için UTM’in sitesindeki ücretsiz sanal makinelerden birini indirmek yeterli olacak.
DÜNYA
• Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın devlete ait gizli belgeleri Beyaz Saray’daki görevi bittikten sonra Florida’daki Mar-a-Lago malikanesinde saklamakla suçlandığı federal dava düşürüldü. Davaya bakan yargıç, iddianameyi hazırlayan özel yetkili savcının hukuka aykırı atandığına hükmederek davayı reddetti.
- İlk tepki: Trump, karar üzerine sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Florida’daki bu hukuksuz iddianamenin reddedilmesi, diğer cadı avı davalarının da hızlıca reddedilmesi için ilk adım olmalıdır” dedi.
- Bununla birlikte: Ulusal kongre delegelerinden gerekli oyu alan Donald Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’den başkan adaylığı resmen duyuruldu.
• ABD’de Cumhuriyetçi Başkan adayı Donald Trump’a suikast düzenleyen 20 yaşındaki Thomas Matthew Crooks’un otomobilinde patlayıcı madde bulundu. Saldırganın Pensilvanya eyaletinde düzenlenen mitingdeki saldırıyı tek başına düzenlediği belirtiliyor.
- Bununla birlikte: FBI, saldırganın sosyal medya hesaplarını, kullanılan silahı ve DNA kanıtlarını incelediğini açıkladı. Ancak sosyal medya hesaplarında “tehdit diline” ilişkin bir ibareye rastlanmadı. 20 yaşındaki Crooks’un akıl sağlığında bir olumsuzluğa ilişkin de herhangi bir kayıt yok.
• ABD Başkanı Joe Biden, Donald Trump’a yönelik suikast girişiminin ardından Amerikalılara siyasi şiddetten uzak durmaları çağrısında bulundu.
- Açıklamalar: Biden, “Amerika’yı değiştirme gücü her zaman halkın elinde olmalıdır, suikast girişiminde bulunacak birinin değil” açıklamasında bulundu.
• ABD Başkanı Joe Biden ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, önümüzdeki hafta Washington’da biraraya gelecek. Görüşme, Biden’ın Hamas’ın “Aksa Tufanı” saldırısı sonrası İsrail’i ziyaret etmesinden bu yana bir ilk olacak.
- Bir adım geriden: Netanyahu, Beyaz Saray’ı en son, yeniden göreve geldiği Aralık 2022’de ziyaret etmişti.
Kaja Kallas | AB Konseyi
• Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Josep Borrell’in yerine AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi olarak seçilmesinin ardından başbakanlık görevinden istifa etti.
- Geniş açı: “Savaş çığırtkanlığı” yaptığı iddiasıyla Rusya’da arananlar listesine alınan Kallas, yeni bir başbakan göreve gelene kadar hükümetin başında kalmaya devam edecek. Estonya’da 2021’den bu yana başbakanlık görevini yürüten Kallas, art arda üç hükümete liderlik etmişti.
• NATO’nun, Ukrayna’ya yönelik savunma yardımlarını ve eğitimleri koordine etmek için Almanya’nın Wiesbaden kentinde 700 personelin görev alacağı bir komuta merkezi kuracağı bildirildi.
- Bir adım geriden: ABD, NATO Liderler Zirvesi’nde Almanya’ya SM-6, Tomahawk ve hipersonik silahların da aralarında bulunduğu uzun menzilli füze sistemleri konuşlandırılacağını duyurmuştu.
• Çin ve Rusya donanmaları, Pazar günü Çin’in güney açıklarında ortak tatbikat başlattı. Tatbikatın, iki ülkenin donanmalarının güvenlik ve füze tehditlerine karşı deniz saldırısı ve hava savunması kabiliyetlerini güçlendirmek için yapıldığı bildirildi.
- Açıklama: Çin Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Çin’in Guangdong eyaleti açıklarında başlayan tatbikata katılan Rus ve Çin gemilerinin Pasifik Okyanusu’nun batı ve kuzey kıyılarında devriye gezdiği duyuruldu. Açıklamada, tatbikatın uluslararası ve bölgesel durumlarla hiçbir ilgisinin olmadığı ve bir üçüncü ülkeyi hedef almadığını vurgulandı.
• Suriye’de Şam yönetimi kontrolündeki bölgelerde halk, genel seçimler için sandığa gidiyor. İçsavaşın başladığı 2011 yılından beri 4. kez düzenlenen genel seçimlerle şekillenecek yeni parlamentonun Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın görev süresini uzatmasına imkan tanıyacak anayasa değişikliğini onaylaması bekleniyor.
TÜRKİYE
• Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, “Türk askerinin Suriye’den çekilmesi gündeme gelecekse” Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşebileceğini belirtti.
- Bir adım geriden: Erdoğan, “Suriye ile yeniden diplomatik ilişkileri kurmamak için bir sebep yok. Geçmişte nasıl yaptıysak yine yapabiliriz. Suriye’nin iç işlerine karışmak gibi bir niyetimiz yok” ifadelerini kullanmıştı.
• Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinde 3’ü tutuklu 7 sanığın yargılandığı Elit Apartmanı davasının ilk duruşması görüldü.
- Neden önemli? Sözcü’den Gülnur Saydam’ın haberine göre Hatay’da 140 kişinin yaşamını yitirdiği apartmana çıkılan kaçak katın Antakya Belediyesi’ne yapılan bağışla affedilerek mühürlenen binanın oturuma açıldığı ortaya çıktı.
• AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, en düşük emekli maaşına yönelik çalışmaların dün akşam Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulduğunu, konunun vergi mevzuatında öngörülen değişikliklerle birlikte bugün TBMM’ye sunulmasının planlandığı bildirdi.
• MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 15 Temmuz nedeniyle Özel Harekat Başkanlığı’nı ziyaret etti. CHP İzmir Milletvekili Murat Bakan, Özel Harekat Başkanı Süleyman Karadeniz’in Bahçeli’nin elini öpmesine “Polis, asker, el öpmeye başlarsa bu ülke daha çok 15 Temmuz’lar yaşamaya gebedir” sözleriyle tepki gösterdi.
• CHP Genel Başkan Yardımcısı Erhan Adem, TBMM’ye sunulan Hayvanları Koruma Kanunu’nda değişiklik öngören yasa teklifi hakkında açıklama yaptı:
“Yasa teklifi, sokak hayvanlarının varlığının yarattığı psikolojik etkilerden bahsetmekte ancak, hayvanların ötanazi ile öldürülmesinin toplumda yaratacağı derin üzüntüyü gözardı etmektedir. Bu durum, toplumsal barışı ve ruh sağlığını olumsuz etkileyecektir.”
KÜLTÜR & SANAT
• HBO’nun Emmy ödüllü dizisi Euphoria, 3 yıllık aranın ardından sete dönüyor. Ocak 2025 tarihinde çekimlerine başlanması beklenen dizinin üçüncü sezonunda, Zendaya ve Sydney Sweeney gibi yıldızların da bulunduğu tüm ana kadronun geri dönmesi bekleniyor.
• Eminem, The Death of Slim Shady (Coup De Grâce) isimli yeni albümüyle ikonik takma adı Slim Shady’ye veda ettiğini duyurdu.
- Bununla birlikte: Sanatçının Türk hayranları, İstanbul Beşiktaş’ta Slim Shady anısına lokma döktürdü. “RIP Slim Shady” yazılı olduğu görülen lokma arabasının hoparlörlerinden gün boyu Eminem’in şarkıları çalındı.
• İsviçre’de Hıristiyan muhafazakar Federal Demokratik Birlik Partisi (EDU), 2025 Eurovision yarışmasına ev sahipliği yapmak için başvuruda bulunan şehirlere kamu fonlarının sağlanıp sağlanmaması konusunda referanduma gidilmesini talep etti. EDU’nun referandum çağrısı, diğer sağcı gruplar tarafından da desteklendi.
- Bir adım geriden: EDU, “iğrenç bir çöplüğe” benzettiği Eurovision Şarkı Yarışması hakkında “korkunç bir propaganda etkinliği” açıklamasında bulunmuş; Eurovision’un “anti-semitizm, okültizm ve satanizmi yücelttiğini” savunmuştu.
ALTERNATİF GÜNDEM
• Trendyol Süper Lig ekiplerinden Adana Demirspor, Schengen vizesi çıkmadığı için İtalya kampına gidemeyeceklerini açıkladı. Takım, yeni sezon öncesi 2. etap kamp çalışmalarını da Bolu’da gerçekleştirecek.
• Portekiz, Odisseus temalı 5 avro değerindeki yeni madenî paraları piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Homeros’un “Odysseia” eserindeki deniz yolculuğuyla Batı’da Ulysses olarak anılan efsanevi kahraman, ülkenin başkenti Lizbon ile bağlantıları nedeniyle sanatçı Gonçalo Viana tarafından tasarlanan madenî paranın ilham kaynağı oldu.
• İtalya’nın Venedik şehrinde kenti kitlesel turizmin etkilerinden korumak amacıyla ziyaretçilerin yoğun olması beklenen günlerde uygulamaya konulan 5 avroluk “ayakbastı ücreti” uygulamasının deneme aşaması sona erdi. Buna göre yaklaşık 440 bin ziyaretçiden 2,2 milyon avro civarı gelir elde edildi.
- Editörün önerisi: Bu hafta yeniden başlattığımız Aposto Seyahat bülteninde aşırı turizmin önüne geçmeyi amaçlayan farklı uygulamaların işe yarayıp yaramadığını okuyabilirsiniz.
• Fransa Tarım Bakanlığı, 2023 yılında ülkede tahminî 4,6 milyar litre şarap üretildiğini duyurdu. Statista tarafından paylaşılan verilere göre, ülkenin perakende şarap satış hacmi de 4,6 milyar avroya ulaştı.
- Bununla birlikte: Bordeaux, Burgundy ve Champagne bölgelerindeki şaraplarıyla meşhur ülkenin kişi başı yıllık ortalama şarap tüketiminin 47 litre olduğu belirtiliyor.
GÜNÜN HİKAYESİ
CNN
ABD başkanlarına yapılan suikast girişimlerinin tarihi
Eski ABD Başkanı ve Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı Donald Trump, 13 Temmuz’da Pennsylvania’da yaptığı seçim mitingi sırasında uğradığı suikast girişiminden sağ kurtuldu. FBI olay yerinde öldürülen şüphelinin 20 yaşındaki Thomas Matthew Crooks olduğunu açıkladı. Olay sırasında Trump’ı izleyen bir kişi hayatını kaybetti ve iki kişi yaralandı.
Trump’a yönelik suikast girişiminden önce de ABD başkanlarını, eski başkanları ve büyük partilerin başkan adaylarını hedef alan çok sayıda siyasi suikast ve suikast girişimi yaşanmıştı. Başkanlar Abraham Lincoln, James Garfield, William McKinley ve John F. Kennedy suikast sonucu hayatlarını kaybetmiş; Gerald Ford, Ronald Reagan ve George W. Bush ise suikast girişimlerinden kurtulmuştu.
Abraham Lincoln, 16. Başkan
Lincoln, 14 Nisan 1865’te eşi Mary Todd Lincoln ile birlikte Washington’daki “Amerikalı Kuzenimiz” adlı komedi oyununun özel bir gösterimine katıldıkları sırada John Wilkes Booth tarafından başının arkasından vurularak öldürüldü. Lincoln’ün yerine Başkan Yardımcısı Andrew Johnson geçti.
Ertesi sabah hayatını kaybeden Lincoln, suikast sonucu hayatını kaybeden ilk ABD başkanı oldu. Lincoln’ın öldürülme nedeniyse siyah haklarına verdiği destekti. Lincoln suikasttan iki yıl önce Amerikan İçsavaşı sırasında köleliği ortadan kaldıran Özgürlük Bildirgesi’ni yayınlamıştı.
Suikastı düzenleyen Booth, 26 Nisan 1865’te Bowling Green, Virginia yakınlarında bir ahırda saklanırken bulunduktan sonra vurularak öldürüldü.
James Garfield, 20. başkan
James Garfield göreve geldikten altı ay sonra suikasta uğradı. Garfield, 2 Temmuz 1881’de Charles Guiteau tarafından Washington’daki bir tren istasyonunda vuruldu.
Telefonun mucidi Alexander Graham Bell, başkan için özel olarak tasarladığı bir cihazı kullanarak Garfield’ın göğsüne saplanan kurşunu bulmaya çalıştı ama başarısız oldu. Ağır yaralanan Başkan birkaç hafta boyunca Beyaz Saray’da kaldı ve Eylül ayında New Jersey sahiline götürüldükten sonra hayatını kaybetti.
Garfield’ın yerine Başkan Yardımcısı Chester Arthur geçti. Suikastı düzenleyen Guiteau, Haziran 1882’de idam edildi.
William McKinley, 25. Başkan
McKinley 6 Eylül 1901’de Buffalo, New York’ta bir konuşma yaptıktan sonra vuruldu. Karşılama sırasından geçen insanlarla selamlaşıp tokalaşan McKinley’in göğsüne yakın mesafeden iki el ateş edildi. McKinley 14 Eylül 1901’de, ikinci dönemini açtıktan altı ay sonra hayatını kaybetti. Yerine Başkan Yardımcısı Theodore Roosevelt geçti.
28 yaşındaki Leon F. Czolgosz, McKinley’e ateş ettiğini itiraf etti. Czolgosz mahkemede suçlu bulundu ve 29 Ekim 1901’de elektrikli sandalyede idam edildi.
John F. Kennedy, 35. Başkan
ABD’de ölümle sonuçlanan son suikast Kasım 1963’te ABD Başkanı John F. Kennedy’ye düzenlendi.
Kennedy, eşi Jacqueline Kennedy ile birlikte Dallas’ı ziyareti sırasında Lee Harvey Oswald tarafından tüfekle vuruldu. Parkland Memorial Hastanesi’ne kaldırılan Kennedyi kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. Yerine Başkan Yardımcısı Lyndon B. Johnson geçti ve Air Force One’daki bir konferans salonunda yemin ederek göreve başladı. Johnson uçakta yemin ederek göreve başlayan tek başkan oldu.
Suikasttan saatler sonra polis Lee Harvey Oswald’ı yakındaki bir bina olan Teksas Okul Kitap Deposu’nda bir keskin nişancı tüfeği bulduktan sonra tutukladı. İki gün sonra ise Oswald, polis merkezinden ilçe hapishanesine götürülürken Dallas’ta bir gece kulübü sahibi olan Jack Ruby tarafından öldürüldü.
Kurtulanlar
Andrew Jackson, 7. Başkan
ABD başkanlarından Andrew Jackson görevdeyken suikasta uğrayan ve sağ kalan ilk başkan oldu. 30 Ocak 1835’te işsiz bir kişi, ABD Kongre Binası’nın merdivenlerinde cebinden çıkardığı iki silahla Jackson’u hedef aldı.
Jackson, her iki tabancanın da ateş almaması sonucu hayatta kalırken, saldırgana bastonuyla karşılık verdi.
Franklin D. Roosevelt, 32. Başkan
ABD Başkanı Franklin Roosevelt 15 Şubat 1933’te Miami’de silahlı saldırıya uğradı. Roosevelt saldırıdan kurtulurken, olayda dönemin Chicago Belediye Başkanı Anton Cermak hayatını kaybetti. Guiseppe Zangara silahlı saldırıdan suçlu bulundu ve idama mahkum edildi.
Harry S. Truman, 33. Başkan
1 Kasım 1950’de Porto Rikolu bağımsızlık yanlısı aktivistler Beyaz Saray’ın yenilenmesi sırasında ABD Başkanı Harry Truman’a suikast girişiminde bulundu. Truman yaralanmadı, ancak bir Beyaz Saray polisi ve saldırganlardan biri karşılıklı ateş sonucu öldürüldü. Diğer iki Beyaz Saray polisi de yaralandı.
Oscar Callazo tutuklandı ve idama mahkum edildi. Truman 1952’de cezayı ömür boyu hapse çevirdi. Başkan Jimmy Carter tarafından 1979’da affedilerek hapisten çıkarıldı.
Gerald Ford, 38. Başkan
Gerald Ford 1975’te birkaç hafta içinde iki suikast girişimine uğradı ve her iki olaydan da sağ çıkmayı başardı.
Ford, ilk suikast girişiminden saldırganın silahının ateşlenmemesi sonucu kurtulurken, 17 gün sonra Sara Jane Moore adında başka bir kadın San Francisco’da bir otelin önünde Ford ile karşı karşıya geldi. Bir el ateş ederek ıskalayan Moore, ikinci eli ateşleyemeden bir görgü tanığı tarafından kolundan tutuldu.
Ronald Reagan, 40. Başkan
Reagan, Mart 1981’deki Washington’daki bir konuşmasından çıkıp konvoyuna doğru yürürken John Hinckley Jr. tarafından vuruldu, ancak iyileşti.
Jürinin delilik nedeniyle suçsuz bulduğu Hinckley, bir akıl hastanesine yatırıldı. Hinckley, 2022’de “artık kendisi ya da başkaları için tehlike arz etmediğine” karar verilmesinin ardından serbest bırakıldı.
George W. Bush, 43. Başkan
George W. Bush’a, 2005’te Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili ile Tiflis’te katıldığı bir mitingde konuşması esnasında el bombası atıldı. El bombasının mandalı, çok sıkı şekilde bir mendille sarılı olduğu için takılı kalınca bomba infilak etmedi. Vladimir Arutyunian suçlu bulundu ve ömür boyu hapse mahkum edildi.
AYRILMADAN ÖNCE
Neyi merak ediyoruz? Donald Trump’a yönelik suikast teşebbüsünden sonra ABD’de seçim dinamiklerinin nasıl değişeceğini. Soli Özel, politika yayınımız Spektrum için değerlendirdi.
Neye umutlanıyoruz? Samandağ’da geleceğin sörfçüleri yetişiyor: Hatay Sörf Merkezi, deprem sonrasında gençlere yönelik hayata geçirilen az sayıda projeden biri. Proje, şimdiden iki şampiyon çıkarmış bile.
Ne yiyoruz? Singapur, aralarında arılar, cırcır böcekleri, çekirgeler ve güvelerin de bulunduğu 16 böcek türünün gıda malzemesi olarak tüketilmesine onay verdi. Bu hafta yeniden başlattığımız Aposto Seyahat bülteninde, böceklerin hangi yemeklerde kullanıldığını okuyabilirsiniz.
Kaynak: Aposto Gündem
EKOVİZYON DERGİ – ekovizyon.com.tr
POST A COMMENT.