12 Temmuz Cuma gününden herkese günaydın.
Bugün gündemde Hollywood’un ünlü isimlerinin ABD Başkanlığı yarışında Biden’dan desteklerini çekmeye başlaması öne çıkıyor. Henüz Türkiye’nin F-16 ve modernizasyon kitlerinin teslimatına yönelik bir gelişme yaşanmazken 5 ülkenin Ukrayna’ya F-16 tedarik etme sözü vermesi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Şangay İşbirliği Örgütü de BRICS de NATO’nun alternatifi değildir” çıkışı, öne çıkan diğer gelişmeler arasında.
PİYASALAR & EKONOMİ
• Millî Savunma Bakanlığı, 2024 yılının ikinci yarısı için bedelli askerlik tutarının %19,3’lük artışla 217 bin 871 lira olarak belirlendiğini açıkladı. Yapılan artış, TÜİK’in %24,73 olarak açıkladığı 6 aylık enflasyon verisinin altında kaldı.
• TÜİK verilerine göre perakende satışlarda son iki ayda yaşanan düşüşün ardından, Mayıs ayında da yıllık büyüme %5,8’e gerileyerek son iki yılın en düşük artışı kaydedildi. Ticaret satış hacmi de yıllık %3,8 daraldı. Buna göre Mayıs ayında perakende satışlar aylık bazda %0,2, ticaret satış hacmi de %3,4 azaldı.
• Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, TÜİK’e duyulan güvensizliğin fiyatlama davranışını bozarak enflasyondaki artışı beslediğini savundu. Aktaş, “Artık yalancı çoban durumundasınız. Bir gün doğru oran açıklasanız bile işe yaramayacak” diyerek ekonomi yönetimini uyardı.
• TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, Yüksek İstişare Toplantısında açıklamalarda bulundu. Turan, “Son 10 yılda fakirleştik. Vakit kaybettik ve bedeli ağır oldu. Geride bıraktığımız 10 yılı kaybetmemiş olsaydık bugün çok farklı bir tabloyu konuşuyor olabilirdik” dedi.
• İsviçre bankası UBS’in “2024 Küresel Servet Raporu“na göre Türkiye, kişisel servet artışında görülen TL cinsinden %157,78’lik, ABD doları cinsinden ise %63,2’lik büyüme oranlarıyla ilk sırada yer aldı. Türkiye’yi, %20’ye yakın artış oranıyla Katar ve Rusya izledi.
• Boston Consulting Group’un 2023 Küresel Servet Raporu‘na göre, ABD 26 bin “süper zengin” ile dünyada ilk sırada yer alırken, Çin 8 bin 300 süper zenginle ikinci sırada, Almanya da 3 bin 300 süper zenginle üçüncü sırada yer aldı. Almanya’daki süper zenginlerin ülkedeki toplam finansal varlıkların %23’üne sahip olduğu belirtildi.
- Dahası: ABD, 119 trilyon dolarla mali servet sıralamasında da birinci olurken, bunu 33 trilyon dolarla Çin ve 15 trilyon dolarla Japonya takip ediyor. Rapora göre küresel net varlıklar geçen yıl %4 artışla 477 trilyon dolara yükseldi.
İŞ DÜNYASI & FİNANS
• Yoğun talep aldığını açıklayan BYD Türkiye, yıl sonuna kadar bayi sayısının iki katına, satılan araç sayısının da 10 bin seviyesine çıkmasını öngördüğünü açıkladı. Hafta başında Türkiye’de 1 milyar dolarlık yatırımla üretim yapacağını açıklayan BYD, Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde yapacağı yatırımı 2026 yılında tamamlamayı hedefliyor.
- Açıklamalar: BYD Başkan Yardımcısı Stella Li, şirketin 8 ila 12 modelini bu tesiste üretmeyi planladığına işaret ederken, Genel Müdür İsmail Ergun ise Türkiye pazarında üç yıl içinde ilk üç markadan biri olmayı hedeflediklerini bildirdi.
• Almanya’nın en büyük otomotiv tedarikçisi ZF Friedrichshafen, AB mevzuatını ve yüksek ekonomik maliyetleri gerekçe göstererek üretimini Türkiye’ye kaydırmaya karar verdiğini duyurdu. ZF, otomobiller ve ticari araçlar için aktarma organları ve şasi teknolojisi üretiyor.
- Geniş açı: Almanya’da 54 bin çalışanı bulunan şirketin 12 bin çalışanının tasarruf tedbirleri kapsamında işini kaybetme riski ile karşı karşıya olduğu bildirildi. 31 ülkede çok sayıda lokasyonu bulunan şirketin Türkiye’de de hâlihazırda 3 şubesi bulunuyor.
• ABD’nin büyük bankalarından Citigroup’a, iç kontrol ve risk sorunlarını çözmede yeterli ilerleme kaydetmediği gerekçesiyle 135,6 milyon dolar para cezası verildi.
- Geniş açı: ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) yapılan açıklamada, Citigroup’un veri kalitesi yönetimiyle ilgili sorunlarını gidermede yetersiz ilerleme kaydettiği aktarıldı.
• ABD’de Disneyland çalışanları greve gidiyor. 19 Temmuz’da düzenlenmesi beklenen greve 14 bin çalışan katılacak. İşçileri temsil eden More Perfect Sendikası, Disney’in yüzlerce işgücü yasası ihlalinde bulunduğunu iddia ederek eğlence parkı yönetiminin çeşitli kritik konularda işçilerle uzlaşmaya yanaşmadığını belirtmişti.
TEKNOLOJİ VE GİRİŞİM
• Rekabet Kurumu, Google hakkında yürüttüğü soruşturmalardan birini sonuçlandırdığını duyurdu. Soruşturma sonucunda kurum, Google’ın genel arama hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğuna, ancak pazardaki hâkim durumunu kötüye kullanmadığına kanaat getirdi. Bu sebeple şirkete herhangi bir idari para cezası verilmedi.
- Ayrıntılar: Geçen yıl açılan soruşturmada, Google’ın masaüstü ve mobil sonuç sayfasında sunduğu arama önerileriyle internet sitelerinin sonuçlarını aşağıya iterek trafik kaybetmelerine neden olduğu yönündeki iddialar incelenmişti.
- Öte yandan: Turizm sorguları ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerinde rekabetin bozulmasına yol açtığı gerekçesiyle Google hakkında yürütülen ayrı bir soruşturma daha bulunuyor.
• Amazon, yeni sürdürülebilirlik raporunu yayımladı. Rapora göre şirket operasyonlarının neden olduğu karbon emisyonu, geçen sene yıllık bazda %3’lük bir düşüşle 68,8 milyon metrik tona geriledi. Şirket ayrıca, küresel operasyonlarında tükettiği elektrik miktarının %100’ü oranında yenilenebilir enerjiye yatırım yapma hedefine geçen yıl ulaştığını açıkladı. Amazon 2040 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı amaçlıyor.
- Karşılaştırma: Google, geçen hafta yayımladığı çevre raporunda karbon emisyonlarının 2023’te yıllık bazda %13’lük bir artışla 14,3 milyon metrik tona yükseldiğini açıklamıştı. Mayıs ayında Microsoft da karbon emisyonlarının 2020 yılından bu yana neredeyse üçte biri oranında arttığına işaret etmişti.
• Google’ın çatı şirketi Alphabet’in, pazarlama yazılımları geliştiren HubSpot’u satın alma planlarından vazgeçtiği aktarıldı.
- İddialar: Bloomberg’ün haberine göre, Nisan ayından bu yana satış anlaşması üzerine görüşen taraflar, görüşmeleri hiçbir zaman durum tespiti aşamasına taşıyamadı.
• Elon Musk, eski Twitter çalışanları tarafından kendisine açılan 500 milyon dolarlık davada aklandı. Yargıç, Musk’ın eski çalışanlara herhangi bir kıdem tazminatı borcu olmadığına kanaat getirdi.
- Bir adım geriden: Elon Musk, Twitter’ı satın almasının ardından maliyetleri düşürme gerekçesiyle 6 binin üzerinde çalışanı işten çıkarmış, buna karşılık aralarında dönemin CEO’su Parag Agrawal’ın da bulunduğu binlerce çalışan, şirketin kendilerine sözleşmede vadedilenden daha az kıdem tazminatı ödediği iddiasıyla Musk’a 500 milyon dolarlık toplu dava açmıştı.
• OpenAI, ABD hükümeti destekli Los Alamos Ulusal Laboratuvarı (LANL) ile işbirliği yaptığını duyurdu. İşbirliği kapsamında gelişmiş yapay zeka modellerinin biyolojik bilim araştırmalarını ilerletmek için nasıl güvenli bir biçimde kullanılabileceği incelenecek.
- Önemli ayrıntı: LANL, dünyanın ilk nükleer silahının geliştirildiği laboratuvar olma niteliği taşıyor. Laboratuvar, güncel olarak ulusal güvenlik, uzay araştırmaları, tıp ve yenilenebilir enerji gibi pek çok farklı alanda çalışmalar yapıyor.
• ABD merkezli çip üreticisi AMD, Finlandiya merkezli yapay zeka girişimi Silo AI’ı yaklaşık 665 milyon dolar karşılığında satın aldığını duyurdu. Anlaşma kapsamında Silo AI’ın kurucu CEO’su Peter Sarlin, AMD’nin yapay zeka birimine yönetici olarak katılacak.
- Önemli ayrıntı: 2023 yılında Mipsology ve Nod AI’ı da satın alan AMD, son 1 yılda 10’dan fazla yapay zeka girişimine 125 milyon doların üzerinde yatırım yaptı.
DÜNYA
• İsrail ordusu, Gazze’de yaşayan herkesin güneye, Gazze Şeridi’nin merkezine doğru tahliye edilmesini istedi. Uçaklardan atılan broşürlerde, Gazze’deki herkesin tehlikeli savaş bölgesi olarak tanımlanan bölgeyi, Deyr el-Belah ve el-Zavaida’daki sığınaklara giden iki yol olarak işaretlenmiş güvenli yollar üzerinden terk etmeleri istendi.
- Neden önemli? Birleşmiş Milletler, verilen tahliye emirlerinden endişe duyduğunu söyledi. Savaşın başlamasından bu yana Gazze şehrinin bir bütün olarak boşaltılması ikinci kez isteniyor.
• IŞİD terör örgütünün 2019’da öldürülen lideri Ebubekir el-Bağdadi’nin eski eşi Ümmü Hüdayfe’ye Irak’ta idam cezası verildi. Mahkeme, Irak’ta bir hapishanede tutuklu bulunan Hüdayfe’yi “radikal bir örgüt için çalışmak ve Ezidi kadınları alıkoymak” suçlarından mahkum etti.
- Bir adım geriden: ABD’nin Bağdadi’yi etkisiz hâle getirdiği operasyonda ele geçirilemeyen Hüdayfe, 2018 yılında Türkiye’de sahte bir isimle yaşarken yakalanmıştı.
• Güney Kore, “Star Wars Projesi” ile Kuzey Kore’ye ait insansız hava araçlarını düşürmek amacıyla lazer silahlarını ordusunda konuşlandıran ilk ülke olacak. Atış başına maliyeti 1,45 dolar olan lazer silahlarının, sessiz ve görünmez olduğu da aktarıldı.
• NATO zirvesi sürerken ABD, Hollanda ve Danimarka; Ukrayna’ya F-16 savaş jeti sevkiyatının başladığını duyurdu. Yapılan ortak açıklamada Ukrayna’nın operasyonel F-16’ları bu yaz uçuracağı vurgulandı.
- Bununla birlikte: Belçika ve Norveç’in de Ukrayna’ya savaş jeti gönderme kararı aldığı belirtildi. Belçika Başbakanı Alexander De Croo ülkesinin 30 jet göndereceğini söylemişti. Belçika bu sözü tuttuğu takdirde Ukrayna’ya en çok F-16 temin eden ülke olacak.
TÜRKİYE
• Millî Savunma Bakanlığı kaynakları, NATO zirvesinde F-16 tedarik ve modernizasyon sürecinin ele alınıp alınmadığına ilişkin olarak, “Bilindiği üzere sözleşmeler imzalandı ve detayları üzerindeki çalışmalar heyetler arasında görüşmeler vasıtasıyla devam etmektedir” açıklamasını yaptı.
- Öte yandan: ABD ve Türkiye arasında savunma sanayiinde işbirliği konusunun NATO Zirvesi’nde ele alındığı aktarıldı.
• NATO Zirvesi’nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Şangay İşbirliği Örgütü ve BRICS’i herhangi bir yapıya alternatif olarak görmüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
- Dahası: “Bölgemizde bir terör devleti kurabileceklerini düşünenler için bu büyük bir hayaldir ve asla gerçekleşmeyecektir” ifadelerini kullanan Erdoğan, İsrail’in tehditlerinin ve çatışmayı yayma girişimlerinin sona ermesi gerektiğini vurguladı.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, New
- Bununla birlikte: NATO zirvesinde konuşan Erdoğan, İsrail’in sivilleri acımasızca öldürdüğünü, hastanelere, yardım merkezlerine ve diğer yerlere yönelik saldırılarının savaş suçları teşkil ettiğini belirtti. Erdoğan, “ABD yönetimi bu ihlalleri göz ardı ediyor ve İsrail’e en büyük desteği sağlıyor” dedi.
GÜNÜN HİKAYESİ
Bağışçı ünlüler Biden’a verdikleri desteği geri çekiyor
ABD’de Kasım ayında yapılacak başkanlık seçiminde Demokrat Parti’den aday olan Başkan Joe Biden’a kendi partisi içinden “adaylığı bırak” çağrıları gelmeye devam ederken, Hollywood’dan ünlü isimler de Biden’a adaylığı bırakma çağrısında bulundu.
Bir adım geriden: ABD Başkanı Joe Biden ve eski başkan Donald Trump, Kasım ayındaki seçimler için 28 Haziran’da ilk münazaralarını gerçekleştirdi. Programın hemen ardından CNN’e konuşan Biden’ın eski iletişim direktörü Kate Bedingfield, “Bu Joe Biden için iyi bir münazara değildi” dedi.
- Kasım ayında 82 yaşına girecek olan Biden’ın adaylığıyla ilgili çekinceler artıyor. Biden’ın 90 dakika süren tartışma boyunca zaman zaman düşüncelerini toparlayamaması ve bazı noktalarda söylediklerinin anlaşılmaması, aday olmak ve görevde kalmak için zihinsel yeterliliğe sahip olup olmadığı tartışmalarına ve Demokratlarda kaygıya yol açtı.
Ünlülerin desteğini yitirdi
Hafta başında bazı üst düzey Demokratlar, Biden’a mektup yazarak adaylıktan çekilmesini istedi. Ayrıca Biden, bağışçıları arasındaki bazı ünlü isimlerin de desteğini kaybetti.
ABD’li yazar Stephen King, Biden’ın adaylıktan çekilmesini isteyen ünlüler arasında. Bir önceki seçimlerde Biden’ı destekleyen King, Biden’ın artık adaylıktan çekilmesi gerektiğini düşünüyor:
“Joe Biden iyi bir başkan oldu ancak çok sevdiği Amerika’nın çıkarları için seçime girmeyeceğini açıklamasının zamanı geldi.”
Biden’ın yarıştan çekilmesini talep edenler arasında talk show sunucusu Stephen Colbert da yer alıyor. Colbert, Biden’ın canlı yayın münazarasını izlemenin “ömründen bir yıl götürdüğünü” söyledi:
“Biden’ın yeterince iyi biri olduğuna inanıyorum. Ülkenin ihtiyaçlarını kendi egosunun ihtiyaçlarının önüne koyabilecek kadar iyi bir başkan ve bu ne kadar acı verici olursa olsun, liderliği daha genç bir isme devretmesi daha büyük bir iyilik olabilir.”
Bowling for Columbine ve Fahrenheit 9/11 filmleri ile ünlenen yönetmen Michael Moore ise MSNBC’de katıldığı bir programda, Demokrat Parti’yi Biden’ı seçim kampanyasına devam etmeye zorlamaları nedeniyle “yaşlı istismarı” yapmakla suçladı.
Lost‘un yaratıcılarından Damon Lindelof da Biden’a yarıştan çekilmesi için çağrıda bulunarak, “Biden gitmeli ve Demokratlar uyanmalı” dedi.
- Demokrat Parti’ye yapılan bağışların boykot edilmesi çağrısı, Walt Disney’in büyük yeğeni ve uzun süredir Demokrat Parti’ye bağış yapan Disney varisi Abigail Disney tarafından da dile getirildi. Abigail Disney, Biden adaylıktan çekilene kadar “Partiye her türlü katkıyı durdurma niyetindeyim” dedi.
Demokratların en büyük bağışçılarından bir diğeri olan Netflix’in kurucu ortağı Reed Hastings ise The New York Times’a gönderdiği e-postada şunları söyledi:
“Güçlü bir Demokrat liderin Trump’ı yenmesi ve bizi güvende ve müreffeh tutması için Biden’ın kenara çekilmesi gerekiyor.”
Demokrat Parti’nin bağış etkinliklerinin önde gelen isimlerinden aktör George Clooney de Biden’a adaylıktan çekilmesi çağrısında bulundu. Clooney, The New York Times’ta yayımlanan yazısında Kasım’daki seçimlerin Biden ile kazanılamayacağını savundu.
“Bunu söylemek çok yıkıcı ama üç hafta önceki bağış toplama etkinliğinde gördüğüm Biden 2010’daki muhteşem Biden değildi.”
- Bir adım geriden: Clooney’nin bahsettiği bağış toplama etkinliği Haziran ayında düzenlenmiş; Julia Roberts, Barbra Streisand gibi isimlerin de katıldığı etkinlikte yaklaşık 30 milyon dolar bağış toplanmıştı.
Demokrat Partililer endişeli
Colorado’yu temsil eden Demokrat Partili ABD Senatörü Michael Bennet, Kasım’daki seçimlerde Trump’ın Biden’a “büyük fark atacağını” düşündüğünü söyleyerek Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nin kontrolünü elinde tutacağını ve Senato’da da çoğunluğu elde edeceğini öngördü.
Öte yandan: Yeni bir anket, Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in 2024 seçiminde Trump’ı yenme şansının Biden’dan daha yüksek olduğunu gösterdi.
- Demokrat Bendixen & Amandi firmasının yaptığı ankete göre Biden %42’ye karşılık %43 ile Trump’ın gerisinde kalırken, Harris ise %42’ye karşı %41 ile eski başkanı geride bırakıyor.
KÜLTÜR & SANAT
• Dünyaca ünlü Alman fotoğrafçı Thomas Hoepker, 88 yaşında hayatını kaybetti. Muhammed Ali, Berlin Duvarı, 11 Eylül saldırısı sonrası New York gibi sanatçının adını hiç duymamış olanların dahi tanıyacağı fotoğraflarda imzası bulunan Hoepker, Şili’de yaşıyordu.
• The Shining, Annie Hall, Popeye ve Nashville gibi yapımlarla tanınan oyuncu Shelley Duvall, 75 yaşında hayatını kaybetti. Diyabet komplikasyonları nedeniyle uykusunda yaşamını yitiren aktris,
- Bir adım geriden: 1981’de People dergisine verdiği röportajda The Shining‘in çekimleri sırasında “günde 12 saat ağlayarak” yönetmen Stanley Kubrick’in talepkar tavırlarına katlanmak zorunda kaldığını anlatmıştı.
• Tarsus Şehir Tiyatrosu’ndaki faaliyetlerin, 31 Mart yerel seçimlerinin ardından tasarruf tedbirleri gerekçe gösterilerek durdurulması ve tiyatronun oyuncuları ile emekçilerinin belediyenin farklı birimlerine “atanmasının” ardından, 5 oyuncu ve 2 kalem personeli topluca istifa etti.
- Açıklamalar: Tarsus Belediye Başkanı Ali Boltaç’ı protesto eden tiyatrocuların yaptığı açıklamada, “Sanatımızı icra ederek evlerimize götürdüğümüz ekmeği ve alın terimizle kazandığımız maaşlarımızı, Saygıdeğer Ali Boltaç’ın tasarruf tedbirlerine feda ediyoruz” ifadelerine yer verildi.
• Efes Antik Kenti’nin bilinen üç büyük kapısından biri olan Koressos Kapısı, kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılacak. Antik dönemin en büyük turizm, ticaret ve liman kentlerinden Efes’te kazı ve restorasyon çalışmaları 161 yıldır sürüyor.
- Öte yandan: İlk yerleşimi Cilalı Taş Devri’ne dayanan İzmir’in Selçuk ilçesindeki UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Efes Antik Kenti, ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
• Nirvana ile Fransa merkezli lüks tüketim devi LVMH’nin sahibi olduğu Marc Jacobs, altı yıl süren bir hukuk mücadelesinin ardından efsanevi grunge grubunun logosunun izinsiz olarak kullanılmasına yönelik açılan davada uzlaşmaya vardı.
- Bir adım geriden: Nirvana, grubun ilk kez 1992 yılında lisanslanan ikonik logosunu taklit eden bir gülen yüzün yer aldığı “Redux Grunge” koleksiyonunu piyasaya sürmesinin ardından 2018 yılında Marc Jacobs’a dava açmıştı.
ALTERNATİF SİSTEM
• ABD’nin Florida eyaletindeki okullarda dinî eğitimi güçlendirmek için “öğrencilere dışarıdan ek danışmanlık ve destek” sağlanmasını öngören yeni yasanın kabul edilmesinin ardından, seküler aktivist gruplar, okullardaki boş eğitmen kontenjanlarını doldurmak üzere gönüllü olmaya başladı.
- Açıklamalar: Satanist Tapınağı kurucu ortağı ve sözcüsü Lucien Greaves, üyelerinin Florida’daki 67 bölgede açık rehberlik pozisyonlarını doldurmaya hazır olduğunu söyledi.
- Bununla birlikte: Florida Valisi DeSantis, satanizmin “bir din olmadığını” iddia ederek “satanistlerin” programda yer almasına izin verilmemesi gerektiğini savundu. Ancak Satanist Tapınağı, ABD hükümeti tarafından resmen bir din olarak tanınıyor.
• Peru’da buzulların geri çekilmeye başlamasıyla, yirmi yıldan uzun bir süre önce çığ altında kalan bir dağcının mumyalaşmış cesedine ulaşıldı. Ülkenin en yüksek dağı Huascaran’da 5.200 metrede bulunan cesedin, 2002’de kaybolan ABD’li dağcı William Stampfl’a ait olduğu açıklandı.
• Çin’de gümrük görevlileri pantolonunun içindeki altı torbada 104 canlı yılanı Hong Kong ile Shenzen arasındaki sınırdan kaçak sokmaya çalışan bir zanlıyı yakaladı. Gümrükten yapılan açıklamada “Torbalarda her şekil, boy ve renkte canlı yılan vardı” denildi.
- Bir adım geriden: 2023’te de aynı sınır noktasında sutyeninin içindeki beş yılanı kaçak yollardan sokmaya çalışan bir kadın yakalanmıştı.
AYRILMADAN ÖNCE
Neyi inceliyoruz? Erhan Aslanoğlu’nun ekonomi ve finans bültenimiz Exante‘deki yazısıyla ikinci çeyrek ekonomi performansını.
Neyi değerlendiriyoruz? OKX Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Çamır’ın iş dünyası bültenimiz Pareto Fintech‘e verdiği demeçle kripto varlık piyasalarında yılın ilk yarısında yaşananları.
Neyi hatırlıyoruz? Dün hayatını kaybeden Thomas Hoepker’in harikulade erken dönem çalışmalarını.
Kaynak: Aposto Gündem
POST A COMMENT.